به گزارش خبرگزاری حوزه خانم زینب بهجتپور، دانش آموخته سطح چهار رشته تفسیر تطبیقی از مرکز آموزش عالی حوزوی معصومیه (سلاماللهعلیها) با مقاله «عوامل اجتماعی مؤثر بر طلاق عاطفی زوجین» در جشنواره علامه حلی موفق به کسب رتبه سوم کشوری اساتید در بخش مقالات علمیپژوهشی شد که در همین راستا با ایشان به گفتوگو نشستهایم که در مشروح آن در ادامه تقدیم می شود.
ـ همراه با بیوگرافی مختصری که از خود بیان میکنید، بفرمایید ارتباطتان با حوزه از کجا و چگونه شروع شد؟
زینب بهجتپور، دانش آموخته سطح چهار رشته تفسیر تطبیقی از مرکز آموزش عالی حوزوی معصومیه (سلاماللهعلیها) هستم. حوزه اصلی فعالیت علمی بنده، مطالعات قرآنی و حدیثی با تمرکز بر روششناسی تفسیر، مباحث جدید علوم قرآن و بازخوانی مفاهیم قرآنی با رویکردهای معاصر است.
مسیر طلبگی بنده با انگیزه فهم نظاممند معارف دینی و پاسخگویی علمی به پرسشهای نوپدید آغاز شد. از ابتدای ورود به حوزه علمیه از سال ۱۳۸۱، علاقه ویژهای به مباحث قرآنی داشتم و بهتدریج این علاقه در قالب پژوهشهای متمرکز و مسئلهمحور شکل جدیتری به خود گرفت. در حال حاضر تمرکز اصلی فعالیتهایم بر فعالیت های پژوهشی مانند نگارش مقالات، راهنمایی و داوری پایان نامه ها و تدریس در حوزه و دانشگاه است و بهعنوان مدیرکل تهذیب و تربیت حوزه های علمیه خواهران نیز مشغولم.
ـ چه شد که به پژوهش علاقهمند شدید و کمی از مسیر طی شده، بگویید.
علاقه من به پژوهش از این دغدغه شکل گرفت که بسیاری از مسائل بنیادین علوم قرآن و آموزه های قرآنی، با وجود اهمیت بالا، یا بهصورت تقلیدی تکرار میشوند یا بدون توجه به تحولات معرفتی و اجتماعی معاصر بررسی میگردند. احساس کردم پژوهش علمی میتواند پلی میان میراث تفسیری غنی گذشته و نیازهای فکری امروز ایجاد کند.
پژوهش قرآنی، بهویژه در موضوعات حساس و اختلافی، نیازمند دقت بالا، صبر علمی و پرهیز از سادهسازی است، با این حال همین دشواریها موجب تعمیق نگاه پژوهشی و افزایش دقت روششناختی می شود.
ـ لطفاً عنوان مقاله خود و محور اصلی آن را معرفی کنید. موضوع اثر چیست و مخاطبان اصلی چه کسانی هستند؟
عنوان مقاله بنده: «قراءه جدیده لادله النسخ باسلوب التفسیر التنزیلی الحدیث» و به فارسی «نگاهی نو به ادله امکان و انکار نسخ با رویکرد تنزیلی معاصر» است که در بخش مقالات علمیپژوهشی جشنواره علامه حلی، موفق به کسب رتبه سوم کشوری اساتید شدم.
این مقاله به بررسی انتقادی ادله موافقان و مخالفان نسخ در قرآن کریم با تأکید بر رویکرد تفسیر تنزیلی میپردازد، رویکردی که نزول تدریجی آیات و بستر اجتماعی ـ فرهنگی جامعه مخاطب قرآن را در تحلیل فرآیند دخیل میداند و تلاش میکند نشان که بسیاری از تعارضها و داوریهای افراطی درباره نسخ، ناشی از بیتوجهی به این بسترها و فرآیند تحول جامعه دینی است.
ـ انگیزه اصلی شما از نگارش این مقاله چه بود و چه خلأیی احساس کردید؟
انگیزه اصلی من، مواجهه با فضای دوگانهای بود که در آن یا نسخ بهصورت گسترده و بدون ضابطه پذیرفته میشود یا بهطور کلی انکار میگردد. به نظر میرسید هر دو رویکرد، از نوعی سادهسازی در تحلیل مسئله رنج میبرند. باید با بهرهگیری از یک رویکرد تفسیری دقیقتر، امکان بازخوانی دوباره ادله نسخ فراهم شود. این موضوع در سایر مباحث بنیادی علوم قرآن نیز سریان دارد.
خلأ اصلی، فقدان تحلیل روشمند مبتنی بر تفسیر تنزیلی در بررسی مسئله نسخ بود. بسیاری از آثار موجود، یا صرفاً تاریخی و نقلیاند یا از زاویهای کلامی و انتزاعی به موضوع پرداختهاند. در حالیکه رویکرد تنزیلی این امکان را فراهم میکند که تحولات تشریعی قرآن، در چارچوب حکمت الهی و فرایند تدریجی تربیت جامعه اسلامی تحلیل شود.
ـ در روند پژوهش چه چالشهایی داشتید و چگونه آنها را پشت سر گذاشتید؟
از مهمترین چالشها میتوان به پیچیدگی نظریات، گستردگی دیدگاهها و حساسیت علمی مسئله نسخ و عرصه های جدیدتر پژوهشی اشاره کرد. برای غلبه بر این چالشها، تلاش کردم با التزام دقیق به روش توصیفی ـ تحلیلی، استفاده از منابع معتبر و پرهیز از پیشداوری، پژوهشی منسجم و قابل دفاع ارائه کنم.
ـ مهمترین دستاورد علمی یا پیام اصلی این اثر به نظر شما چیست؟ چه کمکی میتواند به جامعه علمی یا فرهنگی کشور داشته باشد؟
مهمترین دستاورد مقاله، تبیین و تقویت دیدگاه «امکان نسخ مشروط» بر اساس رویکرد تنزیلی است؛ به این معنا که نسخ نه امری مطلق و فراگیر است و نه پدیدهای منتفی، بلکه در چهارچوب حکمت الهی، تحولات اجتماعی و فرآیند تدریجی شکلگیری هویت دینی جامعه اسلامی معنا پیدا میکند.
این پژوهش میتواند به تعمیق نگاههای علمی به مباحث پایهای علوم قرآن و ارتقای گفتوگوی علمی میان دیدگاههای مختلف کمک کند و زمینهای برای نگاه واقعبینانهتر به تحولات تشریعی قرآن در فضای علمی کشور فراهم آورد.
ـ چه توصیهای برای علاقهمندان به پژوهش و نویسندگی دارید و آیا برنامهای برای ادامه این پژوهش یا تألیف آثار دیگر در آینده دارید؟
به پژوهشگران توصیه میکنم پیش از هر چیز، به روش تحقیق، دقت مفهومی و خط مساله پژوهش و حل مسائل توجه داشته باشند و از شتابزدگی در داوریهای علمی پرهیز کنند. پژوهش قرآنی بیش از هر چیز نیازمند صبر، دقت و امانت علمی است. در پایان اگر بخواهم تجربه حضور در جشنواره علامه حلی و کسب رتبه کشوری را در یک جمله بیان کنم: این جشنواره را میتوان بستری علمی، داوریمحور و روشمند دانست که نهتنها امکان ارزیابی دقیق پژوهشهای حوزوی را در چارچوب معیارهای علمی فراهم میکند، بلکه بهروشنی نشان میدهد مطالعات قرآنی معاصر در حوزه علمیه، از ظرفیت نظری، تحلیلی و روشی لازم برای حضور مؤثر، گفتوگوی انتقادی و رقابت علمی در سطوح عالی برخوردار است.
انتهای پیام/
نظر شما